Hoe we de pijn van afwijzing in stand houden

Waarom maak je alles stuk?! Je zegt dat je niet langer van mij houdt. Wat doe jij nou! Ik zou je nooit zo laten staan en je ten onder laten gaan.

Ik fiets met mijn zoon naar zijn dagbesteding en ijskoud, een lied van Nielson, reist met ons mee. Dit nummer heb ik al vele malen voorbij horen komen uit de speaker in de handen van Koen maar nu pas luister ik echt naar de tekst. Ik begrijp dat zijn vriendin hun relatie heeft uitgemaakt. Hij is fel en verwijtend. Wat een pijn! Wat bijt hij zich vast in zijn gelijk, zijn verhaal over de relatie. Dat ken ik zelf heel goed. Heb ik ook gedaan. Dat lijkt logisch en legitiem. En, het is bovenal een manier om de pijn op afstand en in stand te houden. Als ik mijn pijn niet wil voelen dan schakel ik onbewust een arsenaal aan verdedigingen in om die pijn uit mijn bewustzijn te houden. In ijskoud laat Nielson prachtig zien hoe we dat doen. De vetgedrukte zinnen komen uit dit lied.

We maken drama's in ons hoofd

Het lied begint poëtisch: Het is ijskoud en je woorden maken wolkjes in de lucht… Enkele zinnen verder gaat hij los: Waarom maak je alles stuk?!
Als je partner bij je weggaat dan kun je daar drama's van maken in je hoofd. “Alles gaat stuk!” Als je het zo ervaart dan heb je jezelf uitgeleverd in deze relatie. Dat gebeurt vaak en onbewust, bijvoorbeeld: ‘Als ik voor jouw kwetsbaarheid zorg, zorg jij dan voor de kracht?’ Nu gaat je partner bij je weg en zal je jezelf weer bij elkaar moeten rapen. Wat heb je van jezelf weggegeven? Of, wat heb je in jezelf onderdrukt in deze relatie?

Je zegt dat je niet langer van mij houdt. Wat doe jij nou! Waarom zou je dat doen?
Hier hoor ik de reactie van een jong kind dat zichzelf ziet als centrum van de wereld. Het eist en dwingt. 'Jij moet van mij houden'. Je kunt een ander niet dwingen je lief te hebben. We ontwikkelen ons, groeien, veranderen, veranderen van richting. Daarin gaan we niet altijd dezelfde kant uit. We kunnen uit elkaar groeien.

Je kunt het leven vergelijken met een treinreis met medepassagiers. Enkelen blijven bijna ons leven lang in onze trein. Anderen reizen een tijdje met ons op, totdat onze wegen uiteengaan. Jij stapt op een andere trein, of de ander stapt uit. Zo gaat dat.

De ander beschuldigen van onze pijn

Ik zou je nooit zo laten staan en je ten onder laten gaan.
Pijn willen we in eerste instantie niet voelen. We denken dat het overgaat als we de schuld bij de ander leggen, de ander 'slecht' maken. “Ik ben goed en jij bent slecht. Jij gaat bij mij weg, dus ben jij de oorzaak van mijn pijn. Daar ben jij verantwoordelijk voor.” Als ik eerlijk en helder word dan realiseer ik me dat ik pijn voel omdat ik denk dat het feit dat mijn partner bij me weggaat betekent dat ik geen liefde waard ben, dat ik het leven alleen niet aan kan of dat ik onveilig ben, of een andere onware overtuiging over mezelf.

Het is net alsof ik tegen een muur praat.
Dit is weer het dwingende kind aan het woord. “Ik wil gelijk hebben! Ik wil dat jij doet wat ik zeg.” Dat ken ik ook: ‘ik wil jou overreden. Ik wil dat jij instemt met hoe ik het zie en dat je handelt naar hoe ik het wil.’ Het kan ook anders. Ik vertel je mijn mening, mijn ervaring of visie. Misschien resoneert het met jou, of misschien zie en ervaar jij dat anders. Als ik de ander wil dwingen het te zien en te ervaren zoals ik het doe dan gedraag ik me als een dictator.

Doe tenminste alsof
Hier moest ik om grinniken. O, dus je hebt liever dat ze liegt, dat ze liefde veinst. Liever blijven geloven in het verhaal van 'wij horen en blijven altijd bij elkaar', dan dat je echt vanuit je hart bij elkaar bent of juist bij elkaar weggaat. Alles om niet de pijn van de afwijzing, de verlatenheid, leegte en eenzaamheid te voelen.

We zouden toch voor elkaar door het vuur gaan?
Dit is weer het verwijt, de schuld bij de ander leggen. Want waar was jij? Misschien is zij al door haar eigen vuur gegaan en gaf jij niet thuis, of was jij niet thuis. Zou dat kunnen? Misschien was jij met je hoofd en hart ergens anders. Liefde heeft aandacht nodig om te groeien en gevoed te worden.

Je maakt me kapot.
Is dat echt waar? Iemand kan je natuurlijk financieel uitbuiten, je belasteren, manipuleren, mishandelen. Maar is dat wat je bedoelt? Of dramatiseer je en spreekt hier het bange jongetje dat denkt niet op eigen benen te kunnen staan?

Ons verleden met wrokkige blik herschrijven

Je woorden dreunen door in mijn gedachten. Het is nog niet echt doorgedrongen dat je eigenlijk geen donder om mij gaf.
In ons hoofd gaan we aan de haal met de woorden van een ander. We interpreteren ons een slag in de rondte. Hier klinkt het alsof hij helder wordt over de realiteit. “O nu zie ik het: eigenlijk heb je nooit iets om mij gegeven.” Is dat waar? Of is dit jouw verhaal. Het verhaal dat gevormd wordt door jouw zelfbeeld: ‘Ik ben slachtoffer. Ik heb me laten misleiden. Ik hield echt van haar maar zij niet van mij.’ Als je echt van haar hield dan zou je haar vrij laten om de weg te gaan die zij wil gaan. Dan zou je haar nu niet zwart maken. Liefde proberen te dwingen is bezitsdrang, angst om alleen te zijn. We weten niet hoe liefde er uitziet. Misschien is liefde wel de weg vrij maken voor een ander.

Jij gaf geen donder om mij.
Waarom geef jij deze wending aan het verhaal? Waarom maak jij ervan dat zij eigenlijk nooit om jou gaf? Ben je bereid te onderzoeken wat het met jouw zelfbeeld doet als een vrouw bij je weggaat? Als je verantwoordelijkheid neemt voor wat jij denkt en voelt, dan kun je jullie geschiedenis samen intact houden. Dan kun je dankbaarheid voelen voor wat het je gegeven heeft.

Wat ben jij hard. Ik had het nooit van jou verwacht. Waarom breek je alles af?
Hij is teleurgesteld in zijn verwachtingen. We koesteren allemaal verwachtingen. Vroeg of laat komen die verwachtingen niet uit. Het romantische ideaalbeeld is: ‘We voelen ons veilig en geborgen bij elkaar. We horen bij elkaar.’ We maken de onuitgesproken afspraak dat we elkaar geen pijn zullen doen. Het gevolg is een schijnveilige relatie die saai is. Er vindt weinig groei plaats.

Als je een relatie aangaat dan kun je weten dat het pijn gaat doen. Dat hoort erbij. Het is prachtig als je kunt groeien in een relatie, van alles wat botst en schuurt. En soms werkt dat niet meer, past het niet meer. Trouw aan jezelf is belangrijker dan trouw aan elkaar, aan de relatie. Als je dat niet doet dan gaat ook de relatie mank. Eenzaamheid kunnen we alleen ervaren als we onszelf in de steek laten.

Dankbaarheid en openheid van denken

Misschien is het beëindigen van de relatie wel een groot cadeau, als je het juist weet te bezien. Stop ermee om met een wrokkige blik terug te kijken en al het goede, het leerzame en ook het pijnlijke te vervormen tot iets lelijks. Oefen je in dankbaarheid voor alles wat je elkaar hebt gegeven. Of ga eerst in de aanval, de beschuldiging, de verhalen. Wat je wil.

Ik doe dat altijd net zolang totdat ik me herinner wat ik aan het doen ben en voel hoe ongelukkig ik daarvan word. Dan daagt het weer in me dat er een andere weg is.

Wees dapper en voel de pijn

Lik je wonden. Voel de pijn. Koester het, zorg ervoor, blijf erbij, blijf ademen. Blijf weg van de verhalen over wat de ander je heeft aangedaan. Ga naar binnen. Daar zit de pijn en daar kun je heling vinden. Verken je pijn, de fysieke sensaties. Wees nieuwsgierig. Verzet je er niet tegen. Ga niet vechten, probeer het niet te veranderen. Wees aanwezig bij de pijn in jou. En herinner jezelf eraan dat je niet kapot gaat en dat je niet in de kou staat. Je voelt pijn. Die kan fel zijn of een tijdje duren. Maar ook dat gaat weer voorbij.

Als je niet geleerd hebt om bij je pijn aanwezig te zijn dan kan dit beangstigend zijn. Je zult eerst gegrond moeten raken in je lichaam, leren hoe je jezelf kunt kalmeren en in het hier-en-nu te brengen. Als je daar hulp bij wilt dan kun je contact met me opnemen.

Wil je meer lezen over het helen van de pijn van afwijzing? Dan kan ik je Verslaafd aan liefde van Jan Geurtz aanbevelen.